Endüstri 1.0'dan Günümüze Satın Almacıların Değişen ve Gelişen Görev Tarifleri

Sanayinin ve sanayide meydana gelen inovasyonların şimdiki adı endüstri 4.0 olarak karşımıza çıkıyor. Birçok çağdaş otomasyon sisteminin, veri alışverişlerinin ve üretim teknolojilerinin içinde bulunduğu bu terim, günümüz çağının yeni yüzüdür. Yalnız endüstri 4.0’ın birden var olmadığı ve bir gelişim sürecinin olduğu da su götürmez bir gerçektir.

Endüstri 1.0, sanayinin ve endüstrinin temellerini atan gelişmeler miladı olarak görülebilir. Endüstrinin böylesine büyük bir alan olması birçok sektörü ve iş alanını da içinde barındırmasını sağlıyor. Satınalma departmanı ve satınalma uzmanları/yöneticileri de haliyle bu büyük üretim segmentinin içerisindeki yerini ediniyor.

Peki sizce endüstri 1.0’dan günümüze kadar değişen şeyler var mı? Satınalmacıların bu süreçte değişen ve gelişen görev tarifleri nelerdir? Tedarik zinciri bunun neresinde yer alıyor? Her biri, eminiz kafanızı bolca kurcalayan sorular…

Akıllı fabrika sistemlerinin ve teknoloji alt yapılı üretimin oluşmasına kadar gelen devrimin Sanayi Devrimi ile başladığı söylenebilir. Buharlı makineler ve kömür gibi yenilenemez enerji kaynaklarının kullanımı, seri üretimin hayata geçmesini sağlamıştır. Henry Ford gibi önemli isimler, bu otomasyon ve mekanik sürecin başını çekiyordu. İşte bu hareketlilik endüstri 1.0’ın ta kendisiydi! 2.0 versiyon endüstri yeniliklerinin gelmesi de çok fazla gecikmedi.

Elektriğin icadı ve kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte, ikinci sanayi devrimi de yaşanmış oldu. Seri üretim, daha da seri bir hale geldi. 2000’li yıllara doğruysa artık “satınalma” adı altında toplanan iş alanına karşı önem de artmaya başladı.

Satınalma, sadece üretim hattının veya tedarik etme eyleminin ötesine geçerek, kâr merkezi haline gelen bir departman halini almıştır. Dijital devrimin getirdiği yeniliklerle, bilgi teknoloji alanındaki gelişmelerin de yardımıyla daha uzun stratejiler benimsenmeye başlandı.

Değişen ve gelişen iş alanları ve özellikle endüstrinin gelişmesi, satınalmacıların da görev statüsünü ve görev tariflerini değiştirmiştir. Daha önceleri, satınalma işiyle uğraşan özel kimseler veya çalışanlar söz konusu değilken, zamanla tedarikçilerden mal ve hizmet tedarik etmek için görevlendirilen kişiler veya bu işi yapan kimseler ortaya çıkmıştır.

Elbette, geçmiş dönemler için satınalmacılar sadece tedarik etme işini gerçekleştiriyorlardı. Şöyle ki, gerekli ürünü satınalmak için tedarikçilerle (ki bu eski dönemlerde genelde tanıdık ve yakın çevre oluyordu.) anlaşmalar sağlanıyordu. Teknolojik yetersizlik ve tedarik alanındaki eksiklikler, kısıtlı bir kıyaslama alanı sunuyordu. Ufak tefek kârlardan bahsedilebilirdi. Teslimat için satınalmacıların ürünü teslim alması gerekiyordu. Daha çok günü çıkarmak için tedarik etme ve satınalma işlemleri gerçekleştiriliyordu. Bu süreç endüstri 1.0 ile endüstri 2.0 arasında ilerliyor denilebilir.

1990’lı yıllara doğruysa, endüstri 3.0 olarak daraltabileceğimiz bu dönemde, artık teknoloji daha gelişmiş bir boyutta bizi karşılıyordu. Lojistik sistemlerinin gelişmesi ve satınalma uzmanlarının doğuşunun başladığı dönem olarak görülebilir. Artık günü çıkarmak yetmiyordu ve orta vadeli planlar ve stratejiler de izlenilmeye başlanılmıştır. Sistem izlemeleri ve arıza teşhisinin kolaylaştırılması sağlanıyor, sistemler ve bileşenler hakkında öz farkındalıklar kazanılıyor ve satınalma tarafından kâr amacı da nihayetinde kendisini gösteriyordu.

SAP ve ERP gibi sistemlerin temellerini atan yazılımlar ve otomasyon sistemleri de kendini göstermeye başlıyor ve daha yüksek bir verimlilik hedefleniyordu. Özellikle mali işlemler, mali analizler ve finansal boyutu önem arz eden satınalmalar için bilgisayar teknolojisinin getirdiği kolaylıklardan yararlanılmaya başlanmıştır.

İşletmelerin kâr merkezlerinin satınalma uzmanlarının ve departmanlarının olduğu anlaşılmaya başlanmıştır. Endüstri 4.0 ise tam bu nokta da kendisini göstermektedir. SAP ve ERP sistemleri önem kazanmıştır. Fintech gibi uygulamalar ve çevre dostu projeler ve satınalmalar boy göstermeye başlamıştır. Kaynak tasarrufu ve sürdürülebilir politikalar güdülmesi de günümüzün popüler satınalma anlayışlarını oluşturuyor.

Satınalma uzmanları, yeşil satınalma ve yeni hizmet ve iş modellerinin geliştirilmesi gibi alanlarda da faaliyet göstermeye başladı. Bir diğer unsursa, satınalmacıların yaptığı birçok işlemin yapay zeka araçları veya bilgisayar teknolojisiyle yapılabiliyor olmasıdır. Artık satınalmacılar için daha pratik işlemler ve daha basit komutlar gerçekleştirmek mümkündür.

Dijital saklama, veri analizleri, haberleşme, talep ve teklif işlemlerinin yürütülmesi ve tedarik sürecinin izlenmesi bu otomasyon araçları ile gerçekleşiyor. Daha önceleri, teknoloji yetkinliği, satınalmacıları pek etkilemezken dijitalleşen dünyada, satınalmacıların olmazsa olmazları halini almıştır. Dolayısıyla daha uzun vadeli planlar kendisini göstermiştir.

Satınalmacılar artık tedarikçilerden ürün alıp getirme zahmetine girmiyor, geliştirilen lojistik sistemleriyle birlikte direkt olarak son alıcıyla ürünleri buluşturabiliyor veya ihtiyacı için ürünü kapıda teslim alabiliyor. Ayrıca yine talep ve teklif veya sipariş gibi işlemler için geliştirilen bilgisayar yazılımları sayesinde, kolayca karşılaştırmalar yapabiliyor.

İşin özünde, satınalmacılara sadece doğru kararlar almak ve doğru stratejiler izlemek gerekiyor. Bunu değişen dünya ve gelişen endüstri sektörüne ayak uydurarak yapması, hem satınalmacının kendisi, hem de işletmeler için fayda sağlayacaktır.